Onveilige situaties en ongevallen op de werkvloer komen helaas nog steeds voor. Ondanks dat de meeste bedrijven veiligheidsrisico’s inzichtelijk hebben gemaakt en een veilige werkomgeving is gecreëerd. Medewerkers hebben hier met hun houding en gedrag een sterke invloed op. De Safety Culture Ladder kan helpen met het bevorderen van veilig gedrag en een positieve veiligheidshouding. Bewustwording van werknemers en het aanspreken van elkaar op onveilig gedrag is de eerste stap. Dit kan er namelijk al voorzorgen dat onveilige situaties worden voorkomen. Hoe gaat het aanspreken van elkaar er in de praktijk aan toe? Wij vertellen het u graag in dit artikel en geven tips om elkaar op de juiste manier aan te spreken.

Wat zou u doen? 

U bevindt zich in een situatie waarbij een groepje collega’s staat te roken bij de opslag van gevaarlijke stoffen in het magazijn. Ondanks dat er een rookverbod is, wordt hier toch even ‘snel’ gerookt door collega’s. U loopt voorbij op het moment dat de eerste collega zijn sigaret wil aansteken. Wat zou u doen?

Of u ziet tijdens uw pauze het volgende tafereel: een leidinggevende loopt voor de tweede keer deze week met bezoekers zonder helm en veiligheidsschoenen over de bouwplaats. Wat zou u doen?

Bovengenoemde situaties komen regelmatig voor op de werkvloer. De kans is groot dat u uitstekend weet hoe u dit moet aanpakken. Namelijk: er gewoon wat van zeggen en uw collega(’s) erop wijzen dat ze dit anders en veiliger moeten doen. Maar in de praktijk gaat het vaak anders. We hebben ‘excuses’ om het gesprek hierover uit de weg te gaan. Vaak horen we dan ‘Dat weet hij of zij toch zelf ook wel’ of ‘Het is toch niet aan mij om mijn collega(‘s) hierop aan te spreken’.

Elkaar aanspreken op onveilig gedrag op de werkvloer blijft moeilijk. In dit soort situaties zijn we meestal niet op ons best en we gaan dit soort momenten liever uit de weg. Waarom eigenlijk?

We hebben een hekel aan ‘slecht nieuws ontvangen en slecht nieuws brengen’. 

Uit onderzoek blijkt, dat als het spannend wordt, mensen zichzelf willen beschermen tegen gevoelens van incompetentie of kwetsbaarheid. Het deel in onze hersenen dat onze emoties reguleert, de amygdala genoemd, scant onze zintuigelijke waarnemingen constant op narigheid. Bij elke waarneming wordt onbewust de vraag gesteld ‘Is dit iets waar ik een hekel aan heb?’ of ‘Is dit iets waar ik bang voor ben of wat mij kan schaden?’. Zodra het antwoord op deze vragen ‘ja’ is gaat de amygdala aan de slag. Wanneer we het idee hebben dat we door een ander worden aangesproken vanuit een oordeel of negatieve interpretatie dan geeft de amygdala het signaal dat we ‘aangevallen’ worden. Dit zorgt vervolgens voor de aanmaak van een vecht- of vluchthormoon. Fysiek leidt dat tot een verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk en weerstand. Die weerstand kan zich uiten in drie verschillende vormen:

• Vermijden: Dit uit zich in weglopen of weg relativeren. Bijvoorbeeld met de reactie: ‘Joh, maak het niet groter dan het is, dit gebeurt nou eenmaal.’
• Aanvallen: Dit uit zich in boos worden, omdraaien of iets niet willen aannemen. Met een reactie als: ‘Wie ben jij dat jij mij daarop aanspreekt…’ of ‘Ik zag je zelf vorige week ook dat doen.’
• Verdedigen: Dit uit zich in anderen de schuld geven, eromheen draaien of excuses opperen. Bijvoorbeeld met een reactie als: ‘Ja maar, dat kwam omdat ik…’

Deze bovengenoemde reactievormen zijn vast herkenbaar. We hebben deze primaire reactie allemaal. Hetzelfde gebeurt overigens ook als u de ‘aanspreker’ bent. Uit onderzoek blijkt namelijk dat we van nature allemaal een hekel hebben aan het brengen van slecht nieuws. We willen erbij horen, niemand afwijzen en zelf geen risico lopen op gezichtsverlies. Wanneer u iemand aanspreekt staat uw eigen amygdala ook op scherp. De blik van de ander, een verkeerde opmerking en emoties van de ander, maken ons vaak terughoudend in het daadwerkelijk durven aanspreken van iemand.

Zo kunt u de ander aanspreken 

Het aanspreken op onveilig gedrag van een collega voelt voor onszelf dus vaak onveilig. Het is tegen onze natuur in. Maar het aanspreken van een collega op onveilig gedrag is heel belangrijk, het draagt bij aan onze veiligheid. Hieronder zijn tips weergegeven om een ander aan te spreken zonder dat degene defensief reageert:

• Maak onderscheid tussen je observatie en je interpretatie. Benoem wat uzelf feitelijk ziet of hoort en niet wat u er zelf van vindt. Want juist ons eigen oordeel leidt tot defensief gedrag van degene die u aanspreekt.
• Overdrijf niet met woorden als ‘altijd’ of ‘nooit’. Het is namelijk zelden het geval dat iemand altijd of juist nooit iets doet. Daarnaast zorgen deze termen voor een zware belading die ervoor zorgen dat degene zich erg aangevallen voelt.
• Stel open vragen om te onderzoeken waarom iemand zo doet. Door vragen te stellen en erachter te komen wat ervoor zorgt dat iemand dit gedrag vertoont helpt beter dan alleen maar te zenden. Stel de vraag:
  • Wat was uw intentie?
  • Wat wilde u ermee bereiken?
  • Wat is het belangrijkste risico bij deze taak?
  • Hoe gaat u uzelf of uw collega daartegen beschermen?
• Stuur naar het alternatief of verken dit samen. Probeer met de ander het alternatief voor de situatie te ontdekken, of stuur hier zelf op aan. Stel bijvoorbeeld de vraag; ‘Wat kunt u doen om er zeker van te zijn dat u dit veilig en gezond kunt afwerken?’.

De bovengenoemde tips zijn een techniek die zich richt op het bouwen van lange termijneffect en een aanspreekcultuur die bijdraagt aan de bewustwording omtrent het belang van veilig werken. Het is heel waardevol als u elkaar hierin helpt en een dialoog met elkaar aangaan staat daarin centraal.

Als mensen zich op de werkvloer acuut in gevaar bevinden is het uiteraard zaak om het gedrag zo snel mogelijk te stoppen. Benoem dan heel duidelijk wat u ziet en dat het niet acceptabel is en dat de situatie direct opgelost moet worden.

Wees voorbereid 

De conclusie is dat een ander aanspreken ongemakkelijk is en de meeste mensen zich hier niet comfortabel bij voelen. Maar daar moet u doorheen. Want het kan van levensbelang zijn, onveilige situaties moeten zo snel mogelijk opgelost en voorkomen worden. Het helpt om te weten dat een ander aanspreken vaak leidt tot een emotionele reactie, bij uzelf én bij de ander. Het is dan ook de kunst om hierop voorbereidt te zijn en te weten wat u kunt doen om te zorgen dat de ander bereid is naar u te luisteren.

IMR helpt graag 

In onze trainingen gaan we uitgebreid in op manieren waarop u een ander kunt aanspreken. Daarnaast oefenen we in het herkennen van uw eigen ongemak, het ongemak bij een ander en hoe u er met de juiste intentie, woorden en houding een andere lading aan kan geven. Wanneer het erop aankomt zal u voldoende vertrouwen voelen om de ander er op aan te spreken.

Wilt u meer informatie over ‘aanspreken op onveilig gedrag’ of graag deelnemen aan een training? Neem contact met ons op. Wij helpen u graag onveilige situaties in de toekomst te voorkomen.

Veiligheid bij u op de werkvloer bevorderen met de Safety Culture Ladder 

Bekijk hier meer informatie over Safety Culture Ladder, waarom het voor uw organisatie van belang is en hoe u zich kunt certificeren.